Nowotwór a praca: czy można to pogodzić?

Leczenie się zaczęło, a Ty zastanawiasz się, jak zorganizować życie na nowo? Przeczytaj, jak nowotwór może wpłynąć na Twoje życie zawodowe i jak możesz sobie poradzić w tej sytuacji.

Przeczytaj więcej

Rak płuca jest najczęściej występującym typem nowotworu złośliwego w Polsce1

W Polsce dotyka łącznie około 21–23 tys. osób rocznie. Rak płuca jest dwukrotnie częściej rozpoznawany u mężczyzn, ale liczba zachorowań wśród kobiet stale się zwiększa2. Gros zachorowań – bo aż ok. 90% – jest spowodowanych czynnym lub biernym paleniem tytoniu1.

przyczyny

objawy

diagnostyka WSTĘPNA

DIAGNOSTYKA ZAAWANSOWANA

LECZENIE I ROKOWANIA

FAQ

Nowotwór płuc – przyczyny

Przyczynami raka płuca są:

palenie tytoniu

inne przyczyny

(około 10% zachorowań) – związane z czynnikami środowiskowymi (np. narażenie na radon, azbest lub niektóre metale) lub przyczynami genetycznymi1.

Ryzyko zachorowania na raka płuca jest proporcjonalne do długości czasu palenia tytoniu, liczby wypalanych papierosów i wieku rozpoczęcia palenia. Przy jednej paczce wypalanych papierosów dziennie przez ponad 30 lat ryzyko zachorowania wzrasta od 20 do aż 60 razy u mężczyzn i od 14 do 20 razy u kobiet3.

Bierne palenie tytoniu także wiąże się z wyższym ryzykiem zachorowania na raka płuc. Szacuje się, że ok. 20– 50% osób niepalących, które chorują na raka płuc, to bierni palacze tytoniu3.

Zgodnie z najnowszymi danymi Globalnego Centrum Obserwacyjnego Nowotworów Światowej Organizacji Zdrowia (GLOBOCAN 2022), opublikowanymi na początku 2024 roku, rak płuca był najczęściej diagnozowanym nowotworem w 2022 roku, odpowiedzialnym za prawie 2,5 miliona nowych przypadków, czyli jeden na osiem nowotworów na świecie (12,4% wszystkich nowotworów na świecie). Zachorowalność i umieralność na raka płuca jest dwukrotnie wyższa u mężczyzn niż u kobiet4.

Dlatego nigdy nie jest za późno na rzucenie palenia!

Badania dowodzą, że zaprzestanie palenia w każdym wieku przynosi korzyści zdrowotne. Jeśli nastąpi to przed 40. rokiem życia5, ryzyko chorób spowodowanych paleniem tytoniu zmniejsza się o około 90%. Całkowite rzucenie palenia nawet w wieku 50 czy 60 lat może wydłużyć życie odpowiednio o 6 i 3 lata5.

Nowotwór płuc – objawy

Nowotwór płuc w bardzo wczesnych stadiach zaawansowania bywa czasami wykrywany w badaniach radiologicznych wykonywanych z innych przyczyn6.

Jeśli masz niepokojące objawy, nie odraczaj konsultacji u lekarza. Wczesne uzyskanie porady lekarskiej i wdrożenie odpowiednich badań może uratować Ci życie.

W przypadku podejrzenia nowotworu płuca lekarz zapyta Cię o czynne i bierne narażenie na dym tytoniowy, rodzinne występowania nowotworów i ekspozycję na działanie szkodliwych czynników środowiskowych7.

Do typowych objawów nowotworów klatki piersiowej należą7:

Przewlekły kaszel

– szczególnie o zmienionym charakterze u osób palących

Ból w klatce piersiowej
Duszność
Nawracające lub przedłużające się zapalenia płuc
Chrypka, zaburzenia połykania
Zespół żyły głównej górnej
Utrata masy
ciała
Ogólne
osłabienie
Podwyższenie ciepłoty ciała
Krwioplucie

Nowotwory płuca – diagnostyka wstępna

Jeśli niepokoisz się o swoje zdrowie i nie czujesz się najlepiej, spróbuj porozmawiać o tym ze swoim lekarzem. To pierwszy – ale najważniejszy – krok, by zadbać o siebie i swoją przyszłość.

Konsultacja z lekarzem pierwszego kontaktu

W przypadku podejrzenia złośliwego nowotworu płuca Twój lekarz rodzinny powinien zlecić podstawowe badania, takie jak przede wszystkim RTG klatki piersiowej (przednio-tylne i boczne)8 oraz badania laboratoryjne: morfologię z rozmazem i oceną prawidłowości krzepnięcia krwi, badanie ogólne moczu oraz badania biochemiczne (kreatynina, mocznik, sód, potas, wapń, bilirubina, transaminazy, fosfataza zasadowa, LDH i glukoza)7.

Jeśli na podstawie wyników tych badań będzie podejrzewać raka płuca, zleci dalszą diagnostykę. W tej sytuacji poproś go o wystawienie Karty Diagnostyki i Leczenia Onkologicznego – DiLO, która umożliwi Ci wejście na tzw. szybką ścieżkę onkologiczną. Warto wiedzieć, że kartę tę może wystawić jedynie lekarz w placówce mającej kontrakt z NFZ9. Dzięki niej możesz się umówić na wizytę u specjalisty bez kolejki, aby jak najszybciej wykonać dalszą diagnostykę i móc rozpocząć leczenie.

Wizyta u specjalisty

Dla potwierdzenia lub wykluczenia podejrzenia raka zlecane są dalsze badania diagnostyczne8.

RTG klatki piersiowej

Jedno z podstawowych badań w diagnostyce raka płuca. Zdjęcie RTG powinno zostać wykonane w projekcji tylno-przedniej i bocznej10.

Tomografia komputerowa (TK)

Pozwala ocenić zmiany w obrębie klatki piersiowej, zidentyfikować ewentualne przerzuty do węzłów chłonnych i wielkość guza pierwotnego10.

Bronchoskopia

Polega na pobraniu fragmentu guza z tchawicy bądź oskrzeli, by ustalić, z jakiej tkanki jest on zbudowany10.

Biopsja transtorakalna

Ma też na celu pobranie materiału do badania mikroskopowego, ale jest wykonywana w przypadku umiejscowienia guza w pobliżu ściany klatki piersiowej. Polega na nakłuciu igłą ściany klatki piersiowej10.

Diagnostyka zaawansowana i rodzaje nowotworów płuca

Na podstawie przeprowadzonych badań materiału tkankowego patomorfolog wykluczy lub potwierdzi obecność nowotworu płuca. W przypadku potwierdzenia powinien postawić ostateczne rozpoznanie, czyli określić typ nowotworu płuca7.

Raki płuca dzielą się na typy histologiczne. Precyzyjne określenie typu histologicznego jest niezbędne do wyboru i rozpoczęcia właściwego leczenia11.

Rak drobnokomórkowy

Charakteryzuje się bardzo agresywnym przebiegiem klinicznym. W Polsce odpowiada za około 15% rozpoznań raka płuca. Jest on zdecydowanie najczęściej związany z paleniem tytoniu11.

Niedrobnokomórkowe raki płuca (NDRP)

Występują w około 85% wszystkich przypadków raka płuca12. Są to przede wszystkim: rak gruczołowy, rak płaskonabłonkowy oraz rak wielkokomórkowy11.

Rak płaskonabłonkowy

Jest spotykany u około 40–50% chorych na raka płuca w Polsce. Wykazuje silny związek z paleniem tytoniu przez wiele lat11.

Rak wielkokomórkowy płuca

Stanowi około 5-10% rozpoznań. Może być umiejscowiony zarówno centralnie, jak i obwodowo. Typem wzrostu przypomina on typ płaskonabłonkowy oraz gruczołowy, ale nie wykazuje innych typowych dla nich cech11.

Rak gruczołowy (gruczolakorak)

Częściej występuje w postaci obwodowej. Odpowiada za około 30% rozpoznań w Polsce. Co więcej, częstość jego występowania wciąż rośnie. Szacuje się, że może to mieć związek z powszechnym używaniem filtrów w papierosach. Gruczolakorak płuca może się rozwinąć także u osób niepalących lub narażonych tylko na niewielką ekspozycję na dym tytoniowy. Częściej pojawia się u kobiet, i to stosunkowo młodych – w wieku 30–40 lat11.

Rzadsze typy to11:

  • rak z elementami mięsaka, odpowiadający za maks. 3% rozpoznań i odznaczający się agresywnym przebiegiem,
  • rakowiak (karcynoid) – nowotwór neuroendokrynny umiejscowiony zwykle w oskrzelach dużych lub w tchawicy, który może mieć łagodny przebieg (rakowiak typowy) lub wykazywać możliwość rozwoju przerzutów (rakowiak atypowy),
  • raki z drobnych gruczołów ślinowych, zlokalizowane w tchawicy lub w oskrzelach dużych,
  • raki nieokreślone, które występują w poniżej 10% rozpoznań i nie mają takich cech charakterystycznych, które pozwoliłyby na ich przypisanie do któregoś typu morfologicznego.

Przejdź jak najszybciej ścieżkę diagnostyki – w raku płuca liczy się czas.

Zgodnie z wymogami NFZ pacjent z kartą DiLO powinien mieć zrealizowaną pełną diagnostykę w ciągu 6 tygodni8. Sprawdź, gdzie się leczyć!

Jeśli wynik badania patomorfologicznego potwierdzi u Ciebie raka płuca, lekarz specjalista zleci ocenę klinicznego stopnia zaawansowania choroby.

Badanie PET-CT

Połączenie tomografii komputerowej i badania z wykorzystaniem specjalnego znacznika FDG, czyli fluorodeoksyglukozy. Pozwala na ocenę rodzaju zmiany i stopnia rozprzestrzenienia się nowotworu lub identyfikacji jego wznowy.

Najczęściej wykonuje się to badanie, gdy obraz z tomografii komputerowej nie przynosi jednoznacznego obrazu13.

BRONCHOSKOPIA

BRONCHOSKOPIA Jest to badanie endoskopowe dróg oddechowych wykonywane za pomocą elastycznego bronchoskopu. Dzięki niej można dokonać wzrokowej oceny stanu błony śluzowej tchawicy i oskrzeli oraz strun głosowych.

W przypadku niepokojących zmian można w trackie badania pobrać materiał do badania bakteriologicznego lub histopatologicznego14.

Badania molekularne

To analiza genetyczna komórek nowotworowych w celu identyfikacji nawet wielu markerów genetycznych, aby umożliwić dokładną diagnostykę.

Obecnie w przypadku raka płuca najczęściej wykonuje się tzw. proste badania genetyczne. Sprawdza się przede wszystkim mutacje w genie EGFR oraz rearanżacje w genach ALK i ROS115.

Nowotwór płuca – rokowania i leczenie

Stopień zaawansowania nowotworu płuca jest najważniejszym czynnikiem decydującym o leczeniu i rokowaniach16.

Wyróżniamy cztery stopnie zaawansowania raka płuca, czyli rozległości choroby w organizmie16:

stopień

I

nowotwór ogranicza się do miąższu płuca, nie nacieka struktury śródpiersia i nie obejmuje węzłów chłonnych,

stopień

II

choroba obejmuje miąższ płuca, ale są też obecne przerzuty do węzłów chłonnych we wnękach płuca,

stopień

III

nowotwór nacieka istotne struktury śródpiersia, kręgosłup bądź ścianę klatki piersiowej lub daje przerzuty do węzłów chłonnych w śródpiersiu albo nadobojczykowych,

stopień

IV

nowotwór tworzy przerzuty do odległych narządów (takich jak mózg, nadnercza, kości czy wątroba) lub następuje rozsiew do jamy opłucnej.

Terapia nowotworów płuc jest bardzo zróżnicowana. W celu ustalenia optymalnej metody leczenia brane są pod uwagę przede wszystkim następujące czynniki17:

  • typ nowotworu,
  • stopień jego zaawansowania,
  • ogólny stan fizyczny chorego i jego wydolność,
  • ewentualne choroby współistniejące u pacjenta.

Zasadniczo przyjmuje się następujące podstawowe zasady związane z wyborem metody leczenia (niemniej warto pamiętać, że każdy przypadek jest oceniany indywidualnie)17:

w przypadku nowotworów płuc w miejscowym lub regionalnym stopniu zaawansowania (np. I-III stopień zaawansowania niedrobnokomórkowego raka) stosuje się głównie miejscowe leczenie chirurgiczne lub z użyciem radioterapii, czasem z włączeniem dodatkowej chemioterapii,

przy IV stopniu zaawansowania raka stosuje się zwykle leczenie paliatywne, aby przedłużyć życie pacjenta, ale z zachowaniem możliwie jak najlepszej jego jakości (czyli np. skutki uboczne terapii nie powinny być zbyt obciążające dla chorego).

Drobnokomórkowy rak płuca ma zazwyczaj bardzo agresywny przebieg kliniczny, z rozwojem wielu odległych przerzutów, jednak wykazuje dość wysoką wrażliwość na chemioterapię, więc jest to podstawowa metoda jego leczenia17.

W przypadku raka niedrobnokomórkowego leczenie jest bardziej zróżnicowane. Zasadniczo w stadiach I-III podstawową metodą leczenia jest operacja chirurgiczna polegająca na wycięciu zmian chorobowych. Zazwyczaj jest to resekcja płuca, rzadziej – jego części. Jeżeli jednak stan pacjenta nie pozwala na podjęcie leczenia chirurgicznego, wówczas zwykle wdraża się radioterapię z użyciem wysokich dawek promieniowania17.

Przeczytaj więcej o możliwości leczenia!

Rehabilitacja po raku płuca – oddech dla lepszego jutra

W przypadku gdy zostanie wybrane leczenie operacyjne, już w pierwszej dobie po zabiegu wprowadza się rehabilitację. Początkowo są to zwykle proste ćwiczenia oddechowe, które mają za zadanie rozciągnąć ściany klatki piersiowej, potem także nauka efektywnego kaszlu, by nie naruszyć rany pooperacyjnej. Początkowo taka rehabilitacja odbywa się pod nadzorem fizjoterapeuty, jednak z czasem chory zaczyna wykonywać ćwiczenia już samodzielnie18. Gdy pacjent po operacji jest już do tego gotowy, dalsza rehabilitacja polega na podjęciu próby spaceru po sali i potem po oddziale szpitalnym, a także chodzenia po schodach. Zakres ruchu oraz ćwiczeń oddechowych jest stopniowo zwiększany zależnie od indywidualnego stanu chorego18.

Siła umysłu – wsparcie psychiczne w walce z rakiem płuca

Ważnym aspektem leczenia jest zapewnienie pacjentowi wsparcia psychologicznego oraz szybkiego podjęcia terapii przeciwdepresyjnej19. To ważny moment w Twoim życiu, więc nie warto się przed tym wzbraniać. Taka pomoc ma Ci pomóc pogodzić się ze swoim stanem i nabrać nadziei na przyszłość – a Twój stan psychiczny wpływa też na fizyczny. Jeśli chcesz, możesz też poszukać specjalnych pacjenckich grup wsparcia, które działają często przy ośrodkach leczenia nowotworów19. Spotkasz tam osoby, które mają podobne doświadczenia do Twoich i rozumieją Twoją sytuację. Taka wspólnota może znacznie podnieść Cię na duchu i dać siłę do dalszej walki.

Nowotwór płuca – o co warto zapytać lekarza?

Współpraca z lekarzem to podstawa w terapii. Masz prawo do zadawania pytań dotyczących Twojego leczenia lub bliskiej Ci osoby (jeśli Cię do tego upoważniła). Dzięki rzeczowej rozmowie możesz lepiej zrozumieć sytuację i przygotować się na kolejne kroki.

Oto kilka pytań, które mogą być pomocne w rozmowie z lekarzem:

Pamiętaj

Masz prawo do pełnej informacji na temat swojego stanu zdrowia i planowanego leczenia.

Koordynator onkologiczny – kto to jest i kiedy się do niego zgłosić?

W Polsce każda placówka onkologiczna, która uczestniczy w programie szybkiej terapii onkologicznej (czyli z tzw. kartą DiLO), powinna mieć wyznaczoną osobę pełniącą funkcję koordynatora onkologicznego. Pomaga on w organizacji leczenia, co jest niezwykle ważne w trudnym procesie walki z chorobą.

Gdzie leczyć nowotwór płuca?

W Polsce funkcjonuje wiele wyspecjalizowanych ośrodków medycznych, które oferują dostęp do najnowszych metod leczenia raka płuca w ramach Narodowego Funduszu Zdrowia oraz do badań klinicznych.

Warto jednak pamiętać, że centra leczenia nowotworów znajdują się też w wielu mniejszych miejscowościach i nie ustępują jakością tym zlokalizowanym w dużych miastach. Znajdź ośrodek położony najbliżej Ciebie w naszej specjalnej bazie.

Wiedza na temat leczenia może pomóc uratować życie

Poszerzanie i uzupełnianie wiedzy na temat nowotworów płuca to krok w kierunku lepszego radzenia sobie z chorobą. W miarę swoich możliwości staraj się być na bieżąco z nowymi odkryciami w dziedzinie onkologii – może Ci to ułatwić współpracę z zespołem medycznym, a także podjąć świadome decyzje dotyczące leczenia.

Im więcej wiesz, tym lepiej rozumiesz swoją sytuację – a to pozwala na „oswojenie” choroby i zwiększa możliwość jej pokonania!

Wczesne objawy raka płuca
– co powinno Cię zaniepokoić?

Nie daj się zaskoczyć – sprawdź, jak można rozpoznać tę chorobę na początkowym etapie jej rozwoju.

Szukasz pomocy?

Szybka terapia onkologiczna i karta DiLO

Dowiedz się, jak postępować z priorytetowym skierowaniem do diagnostyki.

Świadczenia z ZUS dla osób chorych na nowotwór

Sprawdź, na jakie wsparcie możesz liczyć, aby łatwiej uporać się z chorobą.

LECZENIE RAKA PŁUCA

Terapia niedrobnokomórkowego raka płuca

Dostępne programy lekowe dają możliwość leczenia w zaawansowanej postaci tej choroby.

Wpisz powyżej kod dostępu otrzymany od lekarza prowadzącego i dowiedz się więcej.

PL-NON-01472 - 12/2024

Referencje:

  • Krzakowski M. Rak płuca. Online: planujedlugiezycie.pl/aktualnosci/rak-pluca. Dostęp: 10.11.2025.
  • Stelmach M. Przełom w leczeniu raka płuca. Online: https://podyplomie.pl/medical-tribune/40270,przelom-w-leczeniu-raka-pluca. Dostęp: 10.11.2025.
  • Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory płuca i opłucnej. Czynnika ryzyka. Online: onkologia.org.pl/pl/nowotwory-pluca-i-oplucnej-czynniki-ryzyka. Dostęp: 10.11.2025.
  • Global cancer statistics 2022: GLOBOCAN estimates of incidence and mortality worldwide for 36 cancers in 185 countries. Online: acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.3322/caac.21834. Dostęp: 10.11.2025.
  • Narodowy Fundusz Zdrowia. Środa z Profilaktyką. Profilaktyka uzależnień – tytoń.Online: https://www.nfz-krakow.pl/dla-pacjenta/aktualnosci/sroda-z-profilaktyka-profilaktyka-uzaleznien-tyton,550.html. Dostęp: 10.11.2025.
  • Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory płuca i opłucnej. Objawy. Online: onkologia.org.pl/pl/nowotwory-pluca-i-oplucnej-objawy. Dostęp: 10.11.2025.
  • Krzakowski M., Jassem J., Antczak A. et al. Cancer of the lung, pleura and mediastinum. Oncology in Clinical Practice 2019, nr 15. DOI: 10.5603/OCP.2018.0056, s. 25.
  • Rudnicka A., Chorostowska-Wynimko J. (wywiad). Online: https://glospacjenta.pl/nowotwory/pluca/418,sciezka-diagnostyki-pacjenta-z-rakiem-pluca. Dostęp: 10.11.2025.
  • NFZ, Mazowiecki Oddział Wojewódzki w Warszawie. Szybka terapia onkologiczna: najczęściej zadawane pytania.Online: https://www.nfz-warszawa.pl/dla-swiadczeniodawcow/szybka-terapia-onkologiczna/najczesciej-zadawane-pytania/. Dostęp: 10.11.2025.
  • Kruczała M. Rak płuc – objawy, przyczyny, rodzaje, badania, leczenie.Online: https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/84436,rak-pluc-objawy-przyczyny-rodzaje-badania-leczenie. Dostęp: 10.11.2025.
  • Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory płuca i opłucnej. Typy morfologiczne. Online: onkologia.org.pl/pl/nowotwory-pluca-i-oplucnej-typy-morfologiczne. Dostęp: 10.11.2025.
  • Tysarowski A. (wywiad). Rola badań genetycznych w leczeniu raka płuca. Online: https://glospacjenta.pl/nowotwory/pluca/593,rola-badan-genetycznych-w-leczeniu-raka-pluca. Dostęp: 10.11.2025.
  • Bryl M., Czepczyński R. (wywiad). Online: https://www.termedia.pl/poz/Znaczenie-PET-CT-w-diagnostyce-raka-pluca,20914.html. Dostęp: 10.11.2025.
  • Mejza F. Bronchoskopia. Online: https://www.mp.pl/pacjent/badania_zabiegi/68569,bronchoskopia. Dostęp: 10.11.2025.
  • Tysarowski A. (wywiad). Rola badań genetycznych w leczeniu raka płuca. Online: https://glospacjenta.pl/nowotwory/pluca/593,rola-badan-genetycznych-w-leczeniu-raka-pluca.Dostęp: 10.11.2025.
  • Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory płuca i opłucnej. Stadia zaawansowania. Online: onkologia.org.pl/pl/nowotwory-pluca-i-oplucnej-stadia-zaawansowania. Dostęp: 10.11.2025.
  • Krajowy Rejestr Nowotworów. Nowotwory płuca i opłucnej. Leczenie. Online: https://onkologia.org.pl/pl/nowotwory-pluca-i-oplucnej-leczenie. Dostęp: 10.11.2025.
  • Gładzka A. Fizjoterapia pacjentów z rakiem płuca. Online: https://glospacjenta.pl/nowotwory/pluca/394,fizjoterapia-pacjentow-z-rakiem-pluca. Dostęp: 10.11.2025.

Niniejszy materiał został dostarczony przez MSD Polska Sp. z o.o. jako ogólna informacja dla pacjentów. Pierwszym źródłem informacji na temat Pana/Pani stanu zdrowia i przebiegu leczenia powinien być lekarz prowadzący, dlatego w razie jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia i przebiegu leczenia proszę zwrócić się do swojego lekarza. Niniejsza informacja nie zastępuje porady lekarskiej. Zawsze, przed zastosowaniem porad zawartych w niniejszym materiale, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.

Moja Wstążka | Moja Wstążka