Bezpieczny seks a profilaktyka raka szyjki macicy
O wirusie HPV mówi się dużo – głównie w kontekście szczepień, które są istotną częścią profilaktyki raka szyjki macicy. Jeśli chcesz zadbać o swoje bezpieczeństwo i ograniczyć ryzyko zakażenia wirusem brodawczaka ludzkiego, możesz zrobić więcej – a naprawdę warto! Bezpieczny seks to podstawa dbania o swoje zdrowie intymne, a także sposób na zmniejszenie ryzyka zachorowania na raka szyjki macicy.
HPV a rak szyjki macicy
Rak szyjki macicy ściśle powiązany jest z wirusem HPV – wirusem brodawczaka ludzkiego, którym można zakazić się poprzez kontakt skórny (skin-to-skin genital contact). W przypadku HPV pełny stosunek seksualny nie jest konieczny, aby doszło do przeniesienia wirusa. Może się to stać w przypadku seksu zarówno waginalnego, analnego, jak i oralnego, a także podczas pettingu, czyli pieszczot bez penetracji1.
Szacuje się, że w ciągu swojego życia wirusem HPV wysokiego ryzyka zakazi się około 50-75% kobiet aktywnych seksualnie1. Do zakażenia dochodzi najczęściej niedługo po inicjacji seksualnej. To wszystko oznacza, że niestety HPV jest wirusem bardzo powszechnym, którym niezwykle łatwo się zarazić – i także Ty znajdujesz się najpewniej w grupie ryzyka. Jeśli jednak wdrożysz odpowiednie działania profilaktyczne, możesz uniknąć tego problemu. Nie wpadaj w panikę, zamiast tego zbadaj się i skonsultuj wyniki ze swoim lekarzem.
Dlaczego zakażenie HPV jest niebezpieczne i jaki ma związek z rakiem szyjki macicy? Badania wykazują, że DNA wirusa HPV jest obecne w 99,7% próbek raka szyjki macicy1, co wskazuje na ścisłe powiązanie wirusa z tym rodzajem nowotworu. Na szczęście badanie na HPV jest stosunkowo proste – jeśli regularnie odwiedzasz ginekologa i wykonujesz u niego cytologię, to lekarz będzie w stanie szybko zdiagnozować problem.
Zakażenie wirusem HPV to jedna z najczęstszych infekcji wirusowych przenoszonych drogą płciową. Blisko 100% stanów przedrakowych i raka szyjki macicy spowodowana jest między innymi obecnością wirusa brodawczaka ludzkiego. Nie oznacza to jednak, że każda osoba mająca HPV musi mieć raka1.
W przypadku zakażenia HPV nie musisz od razu się martwić, że dostaniesz raka. Około 90% przypadków ma charakter przejściowy – wirus wyeliminowany zostaje samodzielnie przez organizm i przebiega bardzo łagodnie2. Do rozwoju stanu przednowotworowego i nowotworu przyczynia się zakażenie przetrwałe – czyli takie, które trwa dłużej niż 24 miesiące1. W przypadku regularnych wizyt ginekologicznych ryzyko, że dojdzie do takiej sytuacji, znacząco spada, ponieważ problem zostanie wykryty wcześniej.
Rak szyjki macicy a seks – jakie jest powiązanie?
Skoro do zakażenia HPV, które jest jednym z czynników obecnych w blisko 100% przypadków raka szyjki macicy, dochodzi podczas kontaktów seksualnych, to łatwo wywnioskować, że seks a rak szyjki macicy są ze sobą ściśle powiązane3. Aktywność seksualna jest jednym z najczęstszych sposobów na zarażenie się wirusem brodawczaka ludzkiego.
Bezpieczny seks jest konieczny, aby uchronić się przed chorobami przenoszonymi drogą płciową. Stosowanie prezerwatyw oraz masek oralnych nie niweluje jednak całkowicie ryzyka zakażenia się wirusem HPV. W jego przypadku ochrona jest mniej skuteczna niż w przypadku np. chlamydii czy HIV, ale nadal jest to efektywny sposób na ograniczenie szans na infekcję wirusową4.Nie rezygnuj więc z tego typu zabezpieczenia – ale pamiętaj, że to nie wszystko.
Działania profilaktyczne zmniejszające ryzyko zarażenia się wirusem brodawczaka ludzkiego związane są bowiem nie tylko z odpowiednim zabezpieczeniem, ale także z odpowiedzialnym podejściem do seksu. Czynników związanych ze zbliżeniami intymnymi, które zwiększają ryzyko zakażenia wirusem HPV i zachorowania na raka szyjki macicy, specjaliści wymieniają kilka i należy mieć je na uwadze, aby zadbać o swoje zdrowie.
Czynniki wynikające ze zbliżeń intymnych zwiększające ryzyko zakażenia HPV:
- zwiększająca się liczba partnerów,
- partnerzy współżyjący z wieloma osobami,
- coraz wcześniejsza inicjacja seksualna5,
- kontakty oralno-genitalne1,
- zakażenie wirusem HIV oraz bakteriami Chlamydia trachomatis2.
Unikanie takich sytuacji i podejmowanie działań profilaktycznych to właśnie bezpieczne, odpowiedzialne zachowanie, który jest jednym z ważniejszych sposobów chronienia się przed zakażeniem HPV oraz czynnikiem ograniczającym ryzyko zachorowania na raka szyjki macicy. Dlatego warto podchodzić do tych kwestii z rozwagą. Nie oznacza to, że musisz rezygnować ze zbliżeń z partnerem bądź partnerką i przyjemności. Zadbajcie jednak o odpowiednie zabezpieczenie i higienę.
Jeśli masz stałego partnera lub partnerkę seksualną, warto zdecydować się na szczerą rozmowę na temat HPV oraz wykonanie badań pod tym kątem. W przypadku częstych zmian partnerów seksualnych możesz poprosić swojego lekarza o dodatkowe badania. Dzięki temu uspokoisz swoje nerwy i ograniczysz stres, a w przypadku zakażenia HPV – DNA wirusa zostanie wykryte we wczesnym stadium.
Profilaktyka złośliwych nowotworów szyjki macicy a seks – bezpieczeństwo i co jeszcze?
Rak szyjki macicy jest nowotworem złośliwym, którego ryzyko wystąpienia można znacząco obniżyć dzięki odpowiedniej profilaktyce. Dużą rolę odgrywa tutaj wspomniany wcześniej bezpieczny i odpowiedzialny seks. Ważne są też regularne wizyty u ginekologa i wykonywanie cytologii. Coraz częściej przeprowadza się również badanie obecności w nabłonku szyjki DNA wirusa brodawczaka ludzkiego. Materiał pobiera się w ten sam sposób, jak w przypadku cytologii, dlatego badania te wykonuje się jednocześnie6.
Co jeszcze możesz zrobić, aby skutecznie chronić się przed nowotworem szyjki macicy? Fundamentem są szczepienia na HPV. Ze względu na to, że nadal nie ma skutecznego lekarstwa na tego wirusa, są one bardzo istotne3. Decydując się na wykonanie szczepienia, inwestujesz w swoje bezpieczeństwo i zdrowie.
Szczepienia na HPV dostępne są w różnych wariantach (zależnie od tego, przed iloma typami wirusa chronią): dwuwalentnym i dziewięciowalentnym. Ich dostępność jest bardzo szeroka, a profilaktyka w postaci szczepień mocno promowana. Nic w tym dziwnego, skoro wynalezienie i opracowanie tej formuły jest ogromnym osiągnięciem współczesnej medycyny. Szczepienia na HPV zmniejszają ryzyko infekcji wirusem o ponad 75%6!
Zapewne słyszałaś, że zaleca się przeprowadzanie szczepień przede wszystkim u dziewczynek w okolicach 12. roku życia, przed inicjacją seksualną6. Nie oznacza to jednak, że jeśli jesteś dorosłą i aktywną seksualnie kobietą, masz odpuścić ten temat. Przed szczepieniem koniecznie wykonaj test w gabinecie ginekologicznym, a jeśli wynik obecności DNA wirusa brodawczaka ludzkiego będzie negatywny, zdecyduj się na szczepienie – może Cię ono chronić przed zakażeniem7.
Warto mieć na uwadze, że szczepienia na HPV przeznaczone są nie tylko dla dziewczynek i kobiet. Odgrywają one istotną rolę również w przypadku płci męskiej. Na koniec 2009 roku ACIP (The Advisory Committee on Immunization Practices, z ang. Komitet Doradczy ds. Praktyk Szczepień). wydał rekomendację z zaleceniem szczepień przeciwko HPV u chłopców i młodych mężczyzn w wieku 9-26 lat8.
Rak szyjki macicy a seks – jak to pogodzić?
Profilaktyka raka szyjki macicy nie wymusza na Tobie rezygnacji z seksu. Również w przypadku, gdy zachorujesz na raka szyjki macicy, nie musisz tego robić. Diagnoza może znacząco odbić się na Twoim libido oraz kondycji psychicznej, co samo w sobie może sprawić, że Twoja aktywność seksualna będzie znikoma lub zdecydujesz się na ograniczenie kontaktów intymnych z partnerem lub partnerką.
Jeśli jednak ochota na zbliżenie się pojawi, a Ty nie będziesz miała pewności, czy podczas chemioterapii można uprawiać seks albo jak powinno wyglądać współżycie po radioterapii, koniecznie skonsultuj to ze swoim lekarzem lub koordynatorem onkologicznym. Opowiedzą Ci oni również, jaka korelacja występuje między usunięciem szyjki macicy a współżyciem seksualnym w przypadku, gdy zabieg będzie niezbędny ze względu na Twoje zdrowie.
Pamiętaj, że pozytywny wynik na obecność wirusa HPV a nawet diagnoza raka szyjki macicy to nie wyrok – nadal możesz cieszyć się życiem i wykonywać czynności, które sprawiają Ci radość i satysfakcję. Seks może nadal być przyjemnością, bez względu na Twój stan zdrowia. Wszelkie wątpliwości konsultuj ze swoim lekarzem i pamiętaj, aby podejść do tematu odpowiedzialnie i bezpiecznie.
PL-NON-01485
Referencje:
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego – Państwowy Instytut Badawczy. O wirusie HPV i chorobach jakie wywołuje. Online: https://szczepienia.pzh.gov.pl/dla-lekarzy/szczepienia-hpv/o-wirusie-hpv-i-chorobach/. Dostęp: 10.11.2025.
- Magiera K., Rybak J., Magiera B., Grabarczyk A. Rak szyjki macicy – czynniki ryzyka i nowe możliwości profilaktyki w Polsce. „Medycyna Środowiskowa – Environmental Medicine” 2023, tom 26, nr 3-4, s. 109-113. Online: https://www.environmed.pl/pdf-178419-101608?filename=Rak%20szyjki%20macicy%20_.pdf. Dostęp: 10.11.2025.
- Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, Polskiego Towarzystwa Pediatrycznego, Polskiego Towarzystwa Medycyny Rodzinnej, Polskiego Towarzystwa Ginekologii Onkologicznej, Polskiego Towarzystwa Wakcynologii oraz Polskiego Towarzystwa Kolposkopii i Patofizjologii Szyjki Macicy w zakresie szczepień profilaktycznych przeciwko zakażeniom wirusami brodawczaka ludzkiego w Polsce. Online: https://ptmr.info.pl/wp-content/uploads/2022/07/Rekomendacje-PTGiP-PTP-PTMR-PTGO-PTW-oraz-PTKiPSM-w-zakresie-szczepien-profilaktycznych-przeciwko-zakazeniom-wirusami-brodawczaka-ludzkiego-w-Polsce.pdf. Dostęp: 10.11.2025.
- Dubel J., Dubel R., Ruszel K., Czekaj A., Namroży N. Szczepienie przeciwko HPV (Human Papilloma virus) dla kobiet – dlaczego w Polsce wciąż zalecane a nie obowiązkowe? Online: https://www.researchgate.net/publication/365781791_Vaccination_against_HPV_Human_Papilloma_virus_for_women_-_why_is_it_still_recommended_and_not_obligatory_in_Poland. „Journal of Education Health and Sport” 2022, nr 13(1), s. 112-116. Dostęp: 10.11.2025.
- Cichon P. Profilaktyka raka szyjki macicy. Online: https://www.onkonet.pl/dp_prof_rszyjkim.php. Dostęp: 10.11.2025.
- Blecharz P., Szymański P. Rak szyjki macicy: przyczyny, objawy, leczenie i szczepienie. Online: https://www.mp.pl/pacjent/onkologia/chorobynowotworowe/99295,rak-szyjki-macicy. Dostęp: 10.11.2025.
- Skrzypulec-Plinta V. Infekcja narządów płciowych wirusem HPV. Online: https://www.mp.pl/pacjent/choroby-zakazne/ekspert/show.html?id=75209. Dostęp: 10.11.2025.
- Jackowska T. Czy warto prowadzić szczepienia przeciwko HPV wśród chłopców? Online: https://www.mp.pl/szczepienia/ekspert/HPV_ekspert/101875,czy-warto-prowadzic-szczepienia-przeciwko-hpv-wsrod-chlopcow. Dostęp: 10.11.2025.
Niniejszy materiał został dostarczony przez MSD Polska Sp. z o.o. jako ogólna informacja dla pacjentów. Pierwszym źródłem informacji na temat Pana/Pani stanu zdrowia i przebiegu leczenia powinien być lekarz prowadzący, dlatego w razie jakichkolwiek pytań dotyczących stanu zdrowia i przebiegu leczenia proszę zwrócić się do swojego lekarza. Niniejsza informacja nie zastępuje porady lekarskiej. Zawsze, przed zastosowaniem porad zawartych w niniejszym materiale, należy skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
